Ricardo Brey in het Gentse SMAK

Van boven naar beneden: werken van Ricardo Brey (foto's van de site van het SMAK http://www.smak.be/ ) .


I
Het Citadelpark in Gent is een ouderwets park, een pompeus park met beelden, rotspartijen, heuvels en grote oude bomen.

“Red de bomen.
Dood aan de bevers”
stond op één van de monumentale stammen (of woorden van gelijke strekking). En dat herinnerde mij eraan toch weer ver bezuiden de Nederlandse grens te zijn.

Sint-Nicolaasdag (6 december) was een zeer fraaie herfstdag in Gent. Wijde blauwe luchten met grootse wolkenpartijen die steeds om de zon heen trokken. En een zon die het park in het fraaiste licht zette dat noordelijk Europa kent.
Komende uit de richting van Station Sint Pieters (ingewijden zullen begrijpen dat dat station vanwege zijn naam mijn voorkeur geniet) moest ik een flinke omweg maken naar het SMAK (Stedelijk Museum voor Actuele Kunst) door het park. De toegangsweg was modderig en opgebroken, maar de omweg door het park was met dit weer alleen maar een voordeel.
Het Museum voor Schone Kunsten aan de rand van het park was nog steeds in verbouwing. Als het af is moet het wel verschrikkelijk mooi worden, want het is nu al zo lang gesloten.

II
Ik kwam in het SMAK voor de tentoonstelling “Universe” van Ricardo Brey (Havana, Cuba, 1955; sinds 1991 werkend in Gent, België). Zo’n kleine twee jaar geleden maakte ik kennis met het werk van Brey bij een overzichtstentoonstelling in het GEM in Den Haag . Het is zelden voorgekomen dat ik zo’n directe verwantschap voelde met de esthetica van een kunstenaar. Het GEM toonde een groot aantal installaties van Brey. Hoewel de achtergronden van Brey natuurlijk kompleet anders zijn dan de mijne, sprak de beeldtaal me vrijwel onmiddellijk aan. Wat die beeldtaal verder ook mocht betekenen. Hetzelfde gold voor de werken op papier die getoond werden in het GEM.

III
Mijn enthousiasme zowel als het werk kregen nu een nieuwe kans in het SMAK. Het SMAK toont een beperkt aantal installaties, mij grotendeels al bekend. Maar daarom niet minder indrukwekkend. Onderdelen krijgen in hun opstelling een volstrekt eigen betekenis, als in een 17de eeuws stilleven, of - beter nog - als woorden in een gedicht. De ideeën worden organismen op zich.

Overweldigend is echter vooral de opstelling van kleinere werken op papier van Brey. In 99 vitrinetafels worden meer dan 1000 werken op papier getoond. Betekenis, vorm, materiaal en uitwerking vallen samen op een manier zoals ik die herken als vanzelfsprekend. Papieren vol met afbeeldingen van vissen, insecten, vogels, dierskeletten, afdrukken, natekeningen, botjes, aarde, plantaardig materiaal, foto’s van aarde, van de maan, inkt, potlood, etc. vormen een universum (zoals de tentoonstelling ook heet). Meer nog een reis naar buiten en naar binnen.
Het was natuurlijk godsonmogelijk alle bladen en blaadjes stuk voor stuk in mij op te nemen. Gelukkig zit er enig systeem in de verdeling over de 99 tafels.

Maar er was nog een ander groot geluk: SMAK heeft gezorgd voor een fantastische catalogus. Brey mag er verguld mee zijn, zoals ik dat zelf trouwens ook ben: alle werk op papier van de tentoonstelling staat er helder en duidelijk in gereproduceerd op 90 % van de ware grootte. Een boek van 32 X 32 X 5 cm en van 4,5 kilo met een stoffen omslag; geen gezeur erin van critici, kunstenaars, conservatoren of directeuren; alleen maar plaatjes, plaatjes, plaatjes om je in onder te dompelen en op het eind een lijst met titels en technieken. De beste en meest ideale catalogus die ik ooit gezien heb en zonder meer het beste boek van dit jaar.

Er was wel een klein probleem: paste dit wel in mijn bescheiden rugzak? Ja, gelukkig! Dus ik kon met enige kilo’s ballast de Gentse herfst weer in.

IV
Ik had mij voorgenomen te avondeten in Gent. De stad kent daar uitstekende gelegenheden voor. Maar ik had al vrij uitgebreid geluncht in het SMAK. Bovendien was de catalogus wel een onvoorzien grote uitgave. Niettemin zag de stad er te aantrekkelijk uit in deze fraaie middag om te negeren. Dus toch in het centrum op een terrasje maar een biertje gedronken en daarna naar station Dampoort.

De route naar Dampoort is niet de schoonste weg naar een station (maar ach moet ik het dan nog hebben over Den Haag Hollands Spoor of nog erger: Den Haag CS?), maar na de tentoonstelling van Brey was alles mooi en leek alles betekenis te hebben. En dat is het beste wat dingen kunnen doen: betekenis lijken te hebben.

BP

PS. Voor Randstedelingen: Momenteel zijn er 2 werken te zien van Brey op de tentoonstelling “Room with a View” in het Haagse Gemeentemuseum . Een heel verre echo van het gebeuren in Gent.