Het sublieme

Links: Niccolò Paganini (1782 - 1840) in 1831. Rechts: Robert Schumann (1810 - 1856) in 1839.









VLR: Je hebt eerder dit jaar aandacht besteed aan Robert Schumann. Het was in 2010 200 jaar geleden dat hij geboren werd. Het ging in het eerdere artikel vooral om zijn late en volgens jou veronachtzaamde werken. Met name zijn vioolconcert. Om het jaar passend af te sluiten: zijn er ook werken uit zijn vroege periode die minder vaak gehoord worden?

BP: Ja, maar dat heeft andere redenen. Schumann schreef toen hij in de twintig was vrijwel uitsluitend pianowerken. Veel daarvan, zoals de Davidsbündlertänze, Carnaval, Kreisleriana, de Novelletten en noem maar op worden nog steeds betrekkelijk veel gespeeld. Tussen die beroemde en veelgespeelde werken zitten ook werken die om één of andere reden in de verdrukking raken tussen al dat fantastische geweld.

VLR: Zoals?

BP: Het valt mij op hoe weinig bijvoorbeeld Schumann’s pianobewerkingen van vioolwerken van Niccolò Paganini gespeeld worden.

VLR: Maar dat zijn ook maar bewerkingen. En dat vereist dan toch dat je de originelen voor viool ook zou moeten kennen?

BP: In het geval van de bewerkingen van Schumann is dat niet zo. Weliswaar volgde Schumann letterlijk de melodische lijnen en de harmonieën van de Paganini capricci maar verder werkte hij ze om tot echte Schumann stukken. Je vergeet totaal dat deze stukken gebaseerd zijn op werken voor één enkele viool. Dat maakt dat je ze als zelfstandige, spannende pianostukken kunt beluisteren zonder voorkennis van de Paganini capricci. En verder klinken ze als veel stukken van Schumann uit die periode: energiek, met aanstormend jeugdig vuur en vol van wisselende beelden en stemmingen.

VLR: Hierbij laat je twee delen horen gespeeld door Sviatoslav Richter. Waarom?

BP: Richter is één van de grote pianogiganten uit de tweede helft van de vorige eeuw en hier kun je zien waarom. Je ziet hem hier op latere leeftijd nadat hij al besloten had om alleen nog maar muziek van blad te spelen. Lastige opnamen want Richter wilde eigenlijk alleen maar net genoeg licht om de noten te kunnen lezen. Hij vond dat het publiek verder niet afgeleid moest worden door hemzelf.

VLR: Het gaat achtereenvolgens om de Paganini etudes opus 10 nr. 4 en nr. 6. Kun je daar nog iets specifieks over zeggen?

BP: Niet echt. Maar zet de youtube volume knop op halve sterkte, want de dynamiek van de opnames is sovjet kwaliteit. En verder: luister welke pianoklankkleuren Schumann aan je laat horen, zeg maar gerust: kijk welke landschappen er aan je voorbij trekken. Dit is het onversneden romantische streven naar het sublieme en… wat mij betreft bereikt Schumann dat ook.

VLR: Je vond de vorige keer dat er wel genoeg aandacht werd besteed aan Chopin , die ook 200 jaar geleden geboren werd. Maar valt er ter afsluiting van het Chopinjaar niet toch wat te beluisteren?








BP: Omdat je zo aandringt: een opname van Chopin’s etude opus 10 nr. 4, eveneens gespeeld door een dan nog jeugdiger Sviatoslav Richter. En ik wijs er graag op dat zonder Paganini’s baanbrekende capricci ook de etudes van Chopin nooit in deze vorm geschreven zouden zijn.



VLR: Volgend jaar is het 100 jaar geleden dat Franz Liszt , de grote collega en vriend van Chopin en Schumann, geboren werd. Kunnen we dan nog iets van je verwachten?

BP: Dat zullen we zien.