Van niets naar nergens 12

Het Mozambiekaanse dorp.





Het dorp was vuil en armoedig. De laatste regenbuien - spaarzaam als ze waren geweest - hadden modder tegen de hutten gespat en gesmeurd en ook de mensen leken uit de modder geboren.

De vroege morgen is spitsuur in een Afrikaans dorp. De meest actieve karweitjes moeten gebeuren als de lucht nog koel is. Er moet gebaad worden en ontbeten, kinderen moeten gekleed en naar school, erfjes moeten schoongeveegd, boeren en boerinnen moeten naar hun akkertjes, handelswaar moet bij elkaar gepakt worden voor de dichtstbijzijnde markt. De ochtendstond is er niet om van te genieten want de basisvoorwaarden voor het leven moeten eerst weer veilig gesteld worden. Afgezien van enige vriendelijke bom dia’s hadden we daarom weinig bekijks in het dorp.

Met de studentjes erbij kon de conversatie tussen mij en de vriendin niet al te lang duren, er waren immers vreemde zaken te zien en veel vragen te stellen. Hoe het toch kwam dat het zo arm was in dit dorp? Ze wisten dat er veel armoede was in Afrika, maar daar kon toch wel es iets aan gebeuren? De vriendin vertelde over de onafhankelijkheidsstrijd en de daarop volgende burgeroorlog. Praktisch gericht als onze studentjes waren, was er volgens hun maar één oplossing geweest indertijd: ze hadden toch gewoon kunnen besluiten die burgeroorlog niet te voeren? In korte trekken trachtte ik hen het verschil tussen Zwitserse referenda en de rest van de wereld uit te leggen. Hetgeen niet lukte.

Het dorp kent twee bezienswaardigheden: een boom en een put. Kernachtiger kan het leven niet zijn. De boom staat aan de rand van het dorp. Het gaat om een geweldige, eerbiedwaardige baobab. De boom dient als community tree aldus de vriendin, een soort openlucht-dorpshuis. De baobab is voor het dorp zowel baken, waker als dorpsheilige. De stam van olifanteske afmetingen torst een geweldig takkengewelf, waaronder het voor de dorpsgemeenschap blijkbaar goed toeven is. De vriendin vertelde dat er niet alleen gepalaverd wordt onder de boom, ook wanneer er politiek beraadslaagd moet worden gebeurt dat op die plek. En ook als er kinderen ingeënt moeten worden, dan gebeurt dat onder deze boom.

Enige tientallen meters verder is de put. Dat wil zeggen, de put was nog niet klaar. Het was een community project legde de vriendin uit en als het geld op was, dan moesten de bouw- en graafwerkzaamheden even wachten tot er weer geld was. Maar waarom een waterput als er een brede rivier langs het dorp stroomt? De rivier is niet altijd veilig. De hoogte verschilt met het jaargetijde en met de momenten dat de Karibadam op de grens tussen Zambia en Zimbabwe en de Cahora Bassadam in Mozambiek open worden gezet. Ook staat de put in het dorp, terwijl je met al die liters water vanuit de rivier nog een heel eind moet lopen als je in het dorp woont.

We liepen westwaarts langs wat groene akkertjes de bush weer in. Lopend onder het tropische bladerdak kwamen we bij een kleine open plek met een klein, vervallen westers huis. Lichtblauw geverfd en met een schuin dak van golfplaat. Uit het huis kwam een meisje met een kind. De vriendin nam het kind in de arm en liet het ons zien. Dit is mijn kindje, zei ze trots. Het kindje dat zij had met de rijzige Zambiaan in Lusaka. En ondertussen moest zij zich met dit kruimeltje staande houden in dit bouwval en de doodenkele toerist die naar de lodge kwam, moest zij van dienst zijn. Het kind lachte en de studentjes en ik waren vertederd, zoals dat hoort.

Er bewoog wat in de takken naast en boven ons. Er waren meer toeschouwers. Langs het groen kwamen aapjes naar beneden. Het meisje dat op het huis en het kindje paste moest de deur dicht doen. De apen zijn erg nieuwsgierig en komen makkelijk binnen en dan maken ze overal een zootje van, zei de vriendin. Slechts een paar aapjes waagden zich op de grond, de rest bleef in de takken tussen het groen. Schuw waren zij niet, maar wel oppassend. Hun zwarte gezichtjes met de witte bakkebaarden gluurden overal tussen de takken. Het oppasmeisje sloot de deur van het huisje en de aapjes op de grond sprongen snel in een volgende boom, gevolgd door de andere apen. Er waren er veel meer dan we aanvankelijk konden zien.

Toen alle apen in het geboomte verdwenen waren droeg de vriendin haar kindje weer over aan het meisje. De studentjes stonden te kijken of zij nog wat laatste glimpen van de apen op konden vangen. Het ontbijt staat nu klaar, glimlachte de vriendin. Kom jongens, we moeten ontbijten! maande ik de studentjes.

De Canadozwitserse boeren hadden slecht geslapen. De bevolking in deze streken bestond niet alleen uit bedelaars, ze maakte ook nog eens de hele nacht lawaai. Het Cz. stel was neergestreken in de eetruimte waar het ontbijt klaarstond. Maanden had het nieuw getrouwde boerenstel nu met elkaar opgetrokken in allerlei tropische landen. De nacht doorbrengend op slaapmatjes op verschillende vreemde bodems. Helemaal door Zuid Amerika en dan overgestoken naar Afrika. En wat troffen zij daar? Een bevolking die in plaats van trots te zijn op zo veel groot wild, dat wild liever stroopt, een bevolking die het ivoor liever verhandelt dan het aan een olifant tde laten zitten, een bevolking die een stervende hond op een straathoek laat liggen, een bevolking die alles kapot laat gaan en het dan niet meer wil maken, die ‘s nachts feest viert, corrupt is en een bedelaarsmentaliteit heeft. Maanden tropische huwelijksreis hadden de Cz. boeren afgemat. Hij sprak het liefst over zijn veestapel, zij sprak het liefst over de overvliegende ganzen.

We hebben apen gezien! riepen de studentjes enthousiast. Zij keek hoopvol op van haar pap, hij bleef gramstorig in zijn ontbijt roeren. Jongens kijk eens hier, bromde hij, er zit een insect in mijn pap. Dat lieten de studentjes zich geen twee keer zeggen: een nieuw beestje voor hun collectie! Het wild komt in Afrika op de meest onverwachte momenten en vaak op de verkeerde plaatsen.

Achter ons bewoog het gebladerte. Daar zijn de aapjes weer, glimlachte de vriendin, die juist de rest van het ontbijt kwam brengen.

BP