Het ´rechtse´ triumviraat

Plaatje van Volkskrantblog

Nederland gaat interessante tijden tegemoet. Dat ik niet sta te juichen bij het aanstaande kabinet zal u niet verbazen. Ik heb het niet zo op de rioolpraat van Wilders en ik ben geen fan van vrij veel politici. Zelfbenoemd ‘rechts’ heeft nu een kabinet gevormd onder leiding van beste jongetje van de klas Rutte en machtpoliticus pur sang Verhagen.

En toch ben ik er niet bij voorbaat zeer negatief over. ‘Rechts’ is momenteel de enige politieke stroming die met Wilders kan afrekenen. Of dat ook de inzet is en of dat ook gaat lukken, is een tweede. ‘Rechts’ is blijkbaar beter in staat het revanchisme en de apolitieke ontevredenheid van de Wilders-volgelingen te onderkennen.

‘Links’ of verzameld midden kan dat niet. Zij proberen de Wildersisten te veel met redelijkheid te bestrijden en de rede heeft geen vat op Wilders en consorten. Die zijn te zeer overtuigd van hun eigen gelijk.

Definitief afrekenen met revanchisme en apolitieke ontevredenheid zal überhaupt moeilijk zijn. Het is een continue ondertoon die we van alle tijden kennen. De rede leidt nu eenmaal niet tot grote, klinkende leuzen. Er zullen altijd mensen blijven die een hekel hebben aan discussie, denken of welke vorm van intelligentie dan ook. Dat komt in naam overal voor, bij links en bij rechts, bij religieuzen en bij niet-religieuzen, bij homo’s en bij hetero’s. Er valt dan ook geen politiek of maatschappelijk stempel op te plakken. Politiek gezien zal het zich het meest verwant voelen met conservatisme. En conservatisme komt in alle partijen en in alle maatschappelijke lagen voor.

Momenteel wordt conservatisme weer als ‘rechts’ betiteld. Met name door mensen als Rutte en Verhagen. Dat ligt blijkbaar lekker bij de kiezers sinds je je – naar het schijnt – moet schamen ‘links’ te zijn (wat dat ook moge inhouden). Wat ‘rechts’ dan precies is, is mij niet helemaal duidelijk. Blijkbaar is dat het overlopen van dadendrang. Iets anders kan ik er niet van maken. Maar toegegeven, als datzelfde ‘rechts’ vindt dat er een ‘linkse kerk’ is, ja, dan zal er ook wel iets van rechts zijn.

Het door Rutte geformeerde kabinet wordt door hem openlijk als ‘rechts’ betiteld. Het zal een beleid maken waar “rechts Nederland zich de vingers bij af zal likken”, in de woorden van Rutte zelf.

Niettemin is Wilders een ernstige bedreiging voor de partijen van Rutte en Verhagen. De partij van Wilders is in feite een grotere bedreiging voor haar concurrenten op ‘rechts’ dan die op ‘links’. Weerstand tegen Wilders laat de kiezers van CDA en VVD  overlopen naar links en sympathie voor Wilders laat hen naar de PVV overlopen.

Daarnaast zul je als partijen aan moeten tonen dat de ideeën van Wilders niet werken. Wellicht is dat ten dele ook de idee van Rutte en Verhagen. Aanvankelijk had ik zo mijn twijfels, toen ik hoorde dat Wilders ook wat te zeggen had over de keuze van de ministers. Maar naar nu blijkt, valt dat mee.

Op voor Wilders belangrijke ministeries zitten mensen die niet bepaald zijn politieke vrienden zijn. Gerd Leers gaat immigratie doen. Hij lijkt me geen type dat een rabiaat anti-buitenlander- of anti-vluchtelingenbeleid zal gaan voeren. Ook zie ik hem niet de Europese Commissie en het Europees Parlement passeren in die zaken. Ivo Opstelten gaat politie en justitie doen. Ook hem zie ik niet voorbij de grenzen van de redelijkheid opereren. Daarvoor heeft hij te veel bestuurlijke ervaring. Donner gaat de inburgering doen. Dat zal ongetwijfeld met de protestantse knoet gebeuren, maar Donner is tolerant tegenover het Islamitisch volksdeel. En naar goed antirevolutionaire traditie zal hij daar niet vanaf stappen. En noch van Uri Rosenthal noch van Maxime Verhagen hoeven we de door Wilders gewenste internationale spierballentaal te verwachten. Daar zitten dus niet de problemen in dat kabinet.

Er zijn andere bedreigingen voor dit kabinet:

·       de voorgenomen megalomane bezuinigingen,

·       de verdeeldheid van de partijen,

·       de Europeanisering van het beleid en

·       de uitbesteding van overheidstaken aan het bedrijfleven.

Bezuinigingen

Die bezuinigingen zijn met name voor Rutte blijkbaar heilig. Zij zijn zijn belangrijkste structurele punt van kritiek geweest als oppositiepartijleider en hij ziet het blijkbaar nu als zijn opdracht Nederland zoveel mogelijk kaal te plukken. Ik begrijp niet goed waarom, maar radicaal bezuinigen schijnt te behoren tot het liberale gedachtegoed.

Die bezuinigingen kunnen het hele beleid lam leggen. Zeker wanneer die bezuinigingen ongerijmd lijken te zijn. Het is daarbij tekenend dat de heren Kamp en De Krom het Ministerie van Sociale Zaken gaan bezetten. Beide heren staan niet bijzonder bekend om hun sociale inborst. Ik garandeer U, dat wordt kappen waar te kappen is en degenen in de samenleving die daarbij buitenspel komen te staan, krijgen daar zelf de schuld van.

Verdeeldheid

De verdeeldheid van de partijen lijkt nu allereerst een rol te spelen in het CDA. Maar dat kan zich uitbreiden. Met name wanneer Wilders merkt dat zijn wensen willens en wetens door een aantal bewindslieden niet in vervulling zullen worden gebracht. Natuurlijk zou Wilders wel erg naïef zijn te denken dat hij door te gedogen ook mee mag regeren. Maar misschien is hij wel zo naïef. Wanneer hij merkt dat de kaarten anders liggen, kan hij vreemde sprongen maken. Hij kan het kabinet schofferen en er voor zorgen dat het kabinet zich vooral met hem en niet met het beleid zal moeten bezig houden. Nu ja, een beetje zoals Klink het omschreef. En dan kun je nog zoveel door de wol geverfde bestuurders in je kabinet hebben, het zal gaan irriteren en er zullen morele scheidslijnen in de regering komen. Het zal Rutte en Verhagen veel stuurmanskunst kosten om dat in goede banen te leiden.

De oppositie komt daarbij in mijn verhaal nog even niet voor. De oppositie trekt tot nu te weinig eensgezind op en heeft te weinig verrassende repliek. Wilders uitsluiten is één ding, maar wat stel je ertegenover? De verschillende partijen hebben daar wel zo hun antwoorden op maar zij zouden meer de handen ineen moeten slaan. Of zij voldoende lef hebben om Wilders uit zijn tent te lokken, staat nog even te bezien.

Europeanisering

Maar ook als er een ‘links’ kabinet was gekomen, zou het last hebben van afnemend vertrouwen in ‘de politiek’. Immers, de nationale politici hebben steeds minder macht. In steeds meer zaken zijn zij gebonden aan Europese wet- en regelgeving. En – zoals ik hier al eerder uitlegde – zijn zij te ijdel om dat gewoon uit te leggen aan de kiezers. Politici stellen zich voor de verkiezingen en in de oppositie op alsof zij voor allerlei veranderingen kunnen zorgen, maar zij vergeten daarbij meestal de Europese dimensie. Dat komt de geloofwaardigheid van nationale politici en ‘de politiek’ niet ten goede.

Privatisering

Ook door het rigoureus uitbesteden van overheidstaken aan het bedrijfsleven wordt ‘de politiek’ alleen maar ongeloofwaardiger. En ja, ook een ‘links’ kabinet zou daar problemen mee krijgen. Het is natuurlijk leuk als premier Rutte zegt dat de overheid kleiner moet worden en eerst in het eigen vlees moet snijden maar vervolgens vraag je je wel af wat ‘de politiek’ dan nog te doen heeft. Als ‘de politiek’ wel belasting laat betalen maar de kiezers zien niet meer waar ‘de politiek’ dat direct aan uitgeeft, dan heb je een probleem. Je kunt dan als overheid wel zeggen dat iedereen zijn eigen verantwoordelijkheid moet nemen, maar welke verantwoordelijkheid heeft de regering dan nog als die zich uit de samenleving terugtrekt?

Met name die laatste twee factoren – Europa en uitbesteding – worden gegarandeerd niet als een probleem gezien door Rutte en Verhagen. Dat is jammer want dat zijn nu juist lange termijn trends die – samen met het gelijkhebberige revanchisme van Wilders – de samenleving nogal ingrijpend veranderen.

VLR